Uuttuut tunngaviusoq

Aningaasartuutinut naleqqersuut

Sanaartornermi aningaasartuutip naleqqersuutaa tassaavoq aningaasartuutinut naleqqersuut, aamma taaneqartartoq ilanngussat naleqqersuutaat.  Atortussiassanut, sanaartornernut atortunullu taamatullu angallassinermi aki sulisunullu aningaasartuutit ilanngussaapput. Kisianni sanaartugassanik suliassinneqartartup iluanaarutai akissarsiaalu ilaanngillat. Kiisalu pisisup aningaasaliinermigut aningaasartuutai naleqqersuummi ilaatinneqanngillattaaq. Taamatut sanaartornermi aningaasartuutit ineriartornerannik naatsorsuineq EU-p (Eurostat) nalunaarsuusiornikkut allaffeqarfiata unnersuussutaanut naapertuupput, ima paasisariaasumik, naleqqersuut nunani allani malitassaasunut assersuunneqarsinnaalluni.

 

Laspeyres-p naleqqersuutaa

Sanaartornermi aningaasartuutip naleqqersuutaa aammattaaq Laspeyresip naleqqersuutaa typeqatigaa. Tamanna ima isumaqarpoq, atortussiassat angallassinermilu akit taamatullu akissarsiat ineriartornerat uuttorneqassasoq ukiumi aallaavimmi aningaasartuutit katiterneri aallaavigalugit. Uuttuummik tunngaviusumik nutaamik naatsorsuinissaq piffissamik annertuumik pisariaqartitsimmat, ukioq aallaavik ukiuni arlalinni atuinnarneqassaaq.  Ukioq aallaavik akuttunngitsutigut taarserneqartassaaq, taamaalilluni naleqqersuutip teknologiikkut ineriartorneq sanaartornermi atortussiassanik nutaanik eqqussuineq sillimaffigineqassammat; Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup naleqqersuutip kingullermik misissornerani januaari 2006 ukioq aallaavittut aalajangiuppa, uuttuutit 1. juuli 2013-imi nutartigaagaluartut.

 

Naatsorsuutaavoq, ukioq aallaavik ukiut pingasunik tallimanillu akunneqartumik taarserneqartassasoq, ineriartornerup isikkua maanna pisumut eqqornerusumik tikkuussissammat.

 

Uuttuut tunngavik nutaaq

Juulip aallaqqaataani 2013-miit nutaamik uuttuummik tunngaviusumik naatsorsuisoqarpoq aallaavittut inissiarsuaq pingasunik quleriinnik initalik, marluk pingasunik initallit, ataaseq marlunnik initalik quleriilianilu tamani sisamanik initalinnik inissiaqarluni. Inissiarsuup taarserpaa illu nammineq sanaaq Illorput 2000 typi 4, naleqqersuutip aallartinnerani 2006-imi naatsorsukkanut atorneqartarsimasoq. Illu nutaaq Kalaallit Nunaanni sanaartornermi naleqqunnerusutut nalilerneqarpoq.

 

Naleqqersuutip ersersippaa sanaartornerup ilisarnartup ineriartornera. Sanaartornerup piviusup aningaasartuutaasa ineriartornerat naleqqersuummit nikingasinnaavoq.

 

Atortussiassat, akissarsiaq angallassinermilu aki

Atortussiassat-, angallassinermilu akinut- akissarsianullu aningaasartuutit naleqqersuutip naatsorsornerani assigiinngitsunik uuttuuteqarlutik ilaapput. Ataatsimut naatsorsuinermi atortussiassat 35,5 pct.-imik uuttuuteqarlutik akuupput, angallassinermilu aki 17,1 pct.-imik uuttuuteqarluni akuulluni, sulinermilu akissarsiaq 47,4 pct.-imik uuttuuteqarluni naatsorsuutiniilluni.

 

Sulianut ingerlatsiviit

Aningaasartuutit immikkoortunut agguagaapput:

·         Sullivik il.il.

·         Sanaartorfigiuminarsaaneq

·         Tunngaviliineq

·         Tunngaviata betongilernera

·         Qarmaaneq

·         Sanasut suliaat

·         Illuliorneq/pequsiorneq

·         Natilersuineq

·         Qalipaaneq

·         Kiassaatilerineq, perusuersarfilerineq

·         Innaallagialerineq

 

Sulianut ingerlatsiviit tamarmik immikkut atortussiassanut naleqqersuutaat

Naatsorsuutini sulianut ingerlatsivinni ataasiakkaani atortussiassatigut toqqakkani akit allannguutaat naatsorsorneqartarput, akinilu taakkunani allannguutit atortussiassat naleqqersuutaat nutaat naatsorsorneqartarput. Suliffimmi atortussiassat naleqqersuutaat naatsorsorneqartarpoq sulianut ingerlatsiviit ilaasa atortussiassanut naleqqersuutaasa uuttuutaannut agguaqatigiissillugit. Naleqqersuutit taakku uuttorneqassapput uuttuutip tunngaviusup siornani taaneqartoq malillugu, ataatsimut atortussiassap naleqqersuutaa anguneqassammat. 

 

Sulilluni akissarsiaq

Akissarsiap aningaasartuutaasup ineriartornera sulianut ingerlatsivinnut ataasiakkaanut naatsorsorneqartarportaaq, tamanna pereerpat sulilluni akissarsiap naleqqersuutaa immikkoortukkuutaanut naatsorsorneqartarluni ataatsimullu uuttorneqartarluni sanaartornermi aningaasartuutit naleqqersuutaanni akissarsiat naleqqersuutaat malillugit.